در راستای اجرای سند ملی فناوری کوانتوم و تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه، ۹ دانشگاه کشور به‌عنوان مراکز اصلی توسعه زیرساخت‌های کوانتومی انتخاب شدند. این اقدام با هدف تمرکز منابع، تربیت نیروی انسانی متخصص و حمایت هدفمند از کسب‌وکارهای نوآور در حوزه فناوری‌های کوانتومی صورت گرفته است.
تجمیع ستادهای فناورانه برای تمرکز بر اولویت‌های ملی
عبدالحسین بهرامی، رئیس مرکز راهبری ستادهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، در نشست خبری اخیر خود اعلام کرد که از سال گذشته ستادهای مرتبط با فناوری‌های نوظهور مانند کوانتوم، لیزر، فوتونیک، هوش مصنوعی و رباتیک در قالب ساختاری جدید تجمیع شده‌اند. این تغییر ساختاری با هدف ارتقاء هماهنگی و تمرکز بر اولویت‌های فناورانه کشور انجام شده است.
به گفته وی، نتیجه این تجمیع، تدوین و تصویب سند ملی کوانتوم در شورای عالی انقلاب فرهنگی بود که در تابستان امسال توسط رئیس‌جمهور ابلاغ شد. همچنین سند راهبردی هوش مصنوعی نیز در هیئت دولت تصویب شده و در مسیر اجرایی قرار دارد.
انتخاب دانشگاه‌های پیشرو برای توسعه زیرساخت
در مرحله نخست، سه دانشگاه و در مرحله دوم شش دانشگاه به‌عنوان مراکز توسعه زیرساخت کوانتوم انتخاب شده‌اند. این مراکز قرار است میزبان آزمایشگاه‌های آموزشی و پژوهشی تخصصی باشند. دانشگاه‌هایی مانند تهران، فردوسی مشهد، شیراز و اصفهان از جمله مراکز مورد توجه هستند. بهرامی تأکید کرد که انتخاب این دانشگاه‌ها بر اساس ظرفیت‌های علمی، زیرساخت‌های موجود و توان جذب منابع صورت گرفته و توزیع منابع به‌صورت مساوی میان همه دانشگاه‌ها در دستور کار نیست.
تمرکز بر تربیت نیروی انسانی متخصص
یکی از چالش‌های اصلی توسعه فناوری کوانتومی، کمبود نیروی انسانی متخصص است. بهرامی با اشاره به این خلأ، از برنامه‌ریزی برای ایجاد رشته‌ها و گرایش‌های تحصیلات تکمیلی در حوزه‌های مرتبط با کوانتوم خبر داد. این برنامه با همکاری وزارت علوم در حال اجراست و هدف آن جذب دانشجویان مستعد و هدایت آنان به مسیرهای تحقیقاتی و صنعتی آینده است.
تقسیم‌کار ملی برای جلوگیری از موازی‌کاری
در راستای اجرای سند ملی کوانتوم، جلسات متعدد شورای راهبری این حوزه برگزار شده و نقشه‌راه عملیاتی برای هر دستگاه اجرایی تدوین شده است. بهرامی تأکید کرد که هدف از این تقسیم‌کار، جلوگیری از تکرار سرمایه‌گذاری‌ها و ایجاد هم‌افزایی میان نهادهای مختلف است. پس از تصویب نهایی این نقشه‌ها، منابع مالی و سازمانی متناسب نیز تخصیص خواهد یافت.
حمایت از کسب‌وکارهای نوآور در حوزه کوانتوم
یکی از محورهای اصلی فعالیت‌های معاونت علمی، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه فناوری کوانتومی است. بهرامی با اشاره به اهمیت تجاری‌سازی فناوری‌های نو، گفت: هدف این است که نوآوری‌ها از فضای دانشگاهی خارج شده و وارد بدنه اصلی اقتصاد کشور شوند. این حمایت‌ها شامل تأمین زیرساخت، ارائه گرنت‌های پژوهشی، و ایجاد شبکه‌های همکاری میان دانشگاه‌ها و مراکز صنعتی خواهد بود.
نتیجه‌گیری؛ حرکت هدفمند به‌سوی اقتصاد دانش‌بنیان
انتخاب ۹ دانشگاه به‌عنوان مراکز توسعه فناوری کوانتومی، گامی مهم در مسیر تحقق اقتصاد دانش‌بنیان و ارتقاء جایگاه علمی کشور در حوزه‌های پیشرفته است. تمرکز بر آموزش تخصصی، توسعه زیرساخت‌های تحقیقاتی، و حمایت از کسب‌وکارهای نوآور، سه محور اصلی این برنامه ملی هستند که با اجرای دقیق و هماهنگ، می‌توانند زمینه‌ساز تحول در آینده فناوری و اقتصاد ایران باشند.
