ایران با دستیابی به دانش بومی و فناوری پیشرفته در سنتز ماده مؤثره «ریسدیپلام»، گام بزرگی در عرصه داروسازی برداشته و پس از سوئیس، به دومین کشور تولیدکننده جهانی داروی SMA (آتروفی عضلانی نخاعی) تبدیل شده است. این موفقیت ملی با عرضه داروی «اورلیژن» در داخل کشور، نویدبخش تحولی اساسی در درمان بیماران مبتلا به این عارضه ژنتیکی و کاهش چشمگیر هزینه‌های درمانی است.
ایران؛ دومین تولیدکننده جهانی داروی SMA
در خبری مهم برای جامعه پزشکی و بیماران خاص، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری اعلام کرد که ایران با توانمندی بومی خود در تولید کامل داروی SMA، جایگاه ویژه‌ای در صنعت داروسازی ژنتیکی جهان کسب کرده است. خشایار هماوندی، مدیر تولید و سنتز داروی اورلیژن در شرکت دانش‌بنیان «روناژن»، این دستاورد را نشانه‌ای از تثبیت جایگاه ایران در این حوزه دانست. بیماری آتروفی عضلانی نخاعی (SMA) یک اختلال ژنتیکی نادر است که باعث تحلیل رفتن پیشرونده عضلات می‌شود و در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند منجر به مشکلات جدی حرکتی، بلع و تنفسی گردد. اهمیت آغاز درمان در مراحل اولیه تشخیص برای جلوگیری از پیشرفت بیماری، بر ضرورت دسترسی به این داروی SMA حیاتی می‌افزاید.
اورلیژن: از سنتز داخلی تا دسترسی بیماران به داروی SMA
داروی SMA «اورلیژن» که توسط متخصصان داخلی در شرکت روناژن تولید شده، حاوی ماده مؤثره «ریسدیپلام» است. مزیت اصلی و نقطه قوت این پروژه، سنتز کامل ماده مؤثره ریسدیپلام در داخل کشور است. تیم تحقیق و توسعه روناژن با بهره‌گیری از دانش فنی نوین و فرایندهای پیچیده‌ای چون کاتالیزوری، رسوب، تبلور، تبخیر و استخراج، توانسته است از مواد اولیه پایه، به این مولکول باارزش و پیچیده دست یابد. این رویکرد بومی‌سازی، نه تنها کیفیت بالای دارو را تضمین می‌کند، بلکه هزینه‌های تولید را به طرز چشمگیری کاهش داده است.
تفاوت چشمگیر قیمت، یکی از برجسته‌ترین ابعاد این موفقیت است. در حالی که نمونه خارجی این داروی SMA در بازارهای جهانی حدود ۱.۲۵ میلیارد تومان برای هر شیشه هزینه دارد و هر بیمار نیازمند مصرف ماهانه سه شیشه است، داروی «اورلیژن» ایرانی با قیمتی حدود ۲۰ میلیون تومان عرضه می‌شود. این کاهش هزینه، فرصت حیاتی درمان مستمر را برای صدها بیمار SMA در کشور فراهم می‌آورد و کیفیت زندگی آن‌ها را به طور محسوسی بهبود می‌بخشد.
نقش تولید داروی SMA در اقتصاد سلامت و فناوری ایران
تولید بومی داروی SMA «اورلیژن» فراتر از جنبه‌های درمانی، ابعاد اقتصادی و استراتژیک مهمی برای کشور دارد. مدیر تولید این دارو برآورد کرده است که این پروژه، سالانه حدود ۵۵ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی برای ایران به همراه خواهد داشت. این رقم قابل توجه، نه تنها در کاهش وابستگی کشور به واردات داروهای گران‌قیمت نقش مؤثری ایفا می‌کند، بلکه از خروج مقادیر زیادی ارز جلوگیری به عمل می‌آورد.
این موفقیت همچنین نقطه عطفی در تاریخ صنعت داروسازی ایران محسوب می‌شود. «اورلیژن» نخستین محصول تجاری‌شده شرکت روناژن در حوزه زیست‌فناوری است و تولید آن، ظرفیت‌های مالی و فنی لازم را برای توسعه پروژه‌های راهبردی دیگر، نظیر تولید آنالوگ‌های انسولین، فراهم آورده است. این دستاورد، روناژن را به نمادی از زیست‌فناوری بومی ایران تبدیل کرده است؛ شرکتی که از فرمولاسیون تا سنتز مولکول فعال، تمامی مراحل را در داخل کشور به انجام می‌رساند.
نگاهی عمیق‌تر به بیماری آتروفی عضلانی نخاعی (SMA)
بیماری آتروفی عضلانی نخاعی (SMA) یک بیماری عصبی-عضلانی ژنتیکی است که ناشی از نقص در ژن SMN1 (Survival Motor Neuron 1) می‌باشد. این نقص ژنتیکی منجر به کاهش پروتئین SMN می‌شود که برای عملکرد و بقای نورون‌های حرکتی ضروری است. نورون‌های حرکتی مسئول کنترل حرکت عضلات هستند؛ بنابراین، کمبود این پروتئین به تخریب تدریجی نورون‌ها و ضعف عضلانی پیشرونده در سراسر بدن منجر می‌شود.
انواع SMA: این بیماری دارای طیف وسیعی از شدت است که از نوع شدید (نوع ۱ که معمولاً در نوزادی ظاهر می‌شود و بیشترین آسیب را دارد) تا نوع خفیف‌تر (نوع ۲ و ۳ که دیرتر ظاهر شده و کمتر کشنده هستند) متغیر است.
اهمیت درمان زودهنگام: تشخیص و درمان زودهنگام، به ویژه در نوزادان و کودکان خردسال، می‌تواند تفاوت چشمگیری در مسیر بیماری ایجاد کند. درمان‌هایی مانند ریسدیپلام (ماده مؤثره اورلیژن) با افزایش تولید پروتئین SMN به بهبود عملکرد عضلات و کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کنند.
چشم‌انداز آینده صنعت داروسازی بومی با تولید داروی SMA
تولید داروی SMA «اورلیژن» تنها یک موفقیت منفرد نیست، بلکه پنجره‌ای رو به آینده‌ای روشن‌تر برای صنعت داروسازی و زیست‌فناوری ایران می‌گشاید. این دستاورد نشان می‌دهد که با سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، می‌توان به خودکفایی در تولید داروهای پیشرفته دست یافت و نیازهای درمانی بیماران خاص را در داخل کشور تأمین کرد. ایران اکنون با قرار گرفتن در فهرست معدود تولیدکنندگان جهانی داروهای ژنتیکی پیشرفته، توانایی خود را در رقابت با قدرت‌های بزرگ داروسازی جهان به اثبات رسانده و مسیر را برای نوآوری‌های آتی در حوزه پزشکی و سلامت هموار می‌کند. این دستاورد، همچنین می‌تواند الهام‌بخش توسعه و تولید داروهایی برای سایر بیماری‌های نادر و صعب‌العلاج باشد که بار سنگینی بر دوش نظام سلامت و خانواده‌ها می‌گذارند.
مطالب مرتبط
- کره جنوبی بررسی درخواست صادرات داده‌های نقشه گوگل را به دلیل نگرانی‌های امنیتی به تعویق انداخت
- بهترین کتاب‌های فناوری و تکنولوژی برای دانشجویان و متخصصان مهندسی و مدیریت
- جاسوس‌افزار لندفال موبایل‌های سامسونگ گلکسی را هدف گرفت
- ناسا بازنگری بزرگی در داده‌های حرارتی آیو انجام داد
من فارغ‌التحصیل رشته مهندسی نرم‌افزار هستم و از همان دوران دانشگاه به دنیای تکنولوژی و تحولات آن علاقه‌مند بودم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۶ با نوشتن مقالات تحلیلی درباره هوش مصنوعی و برنامه‌نویسی در یک وبلاگ شخصی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده و تحلیل‌گر با مجلات و وب‌سایت‌های مختلف تکنولوژی همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر سرویس فناوری‌های نوظهور در یک مجله معتبر تکنولوژی فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که آخرین پیشرفت‌ها و دستاوردهای این حوزه را به زبانی ساده و کاربردی برای مخاطبان ارائه دهم.
