هوش مصنوعی الگوی جست‌وجوی آنلاین را متحول کرد و ترافیک وب‌سایت‌ها را کاهش داد
ظهور موتورهای جست‌وجوی مجهز به هوش مصنوعی و قابلیت‌هایی مانند «AI Overviews» گوگل، الگوی سنتی جست‌وجو و کلیک را دگرگون کرده و موجب افت چشمگیر بازدید وب‌سایت‌ها و تضعیف مدل درآمدی رسانه‌ها و ناشران دیجیتال شده است.
پایان عصر کلیک و آغاز اقتصاد پسا-کلیک
تحول اخیر در جست‌وجوی اینترنتی صرفاً یک تغییر تدریجی نیست، بلکه دگرگونی ساختاری در اقتصاد وب محسوب می‌شود. موتورهای جست‌وجوی هوشمند با ارائه پاسخ مستقیم در صفحه نتایج، نیاز کاربران به کلیک روی لینک‌ها را کاهش داده‌اند. این روند که به «جست‌وجوی بدون کلیک» یا Zero-Click Search معروف است، موقعیت اقتصادی وب‌سایت‌های مرجع، رسانه‌ها و حتی پلتفرم‌هایی مانند ویکی‌پدیا را به چالش کشیده است.
افت نرخ کلیک در نتایج گوگل
بر اساس تحلیل شرکت «GrowthSRC Media» از بیش از ۲۰۰ هزار کلمه کلیدی:
- نرخ کلیک رتبه اول گوگل از ۲۸ درصد به ۱۹ درصد کاهش یافته است (افت ۳۲ درصدی).
- نرخ کلیک رتبه دوم از ۲۰.۸ درصد به ۱۲.۶ درصد رسیده است (افت ۳۹ درصدی).
این تغییرات به‌طور مستقیم با گسترش AI Overviews مرتبط است؛ قابلیتی که تنها در یک سال از ۱۰ هزار به بیش از ۱۷۲ هزار کلمه کلیدی گسترش یافته و نشان می‌دهد جست‌وجو به سمت دریافت پاسخ مستقیم حرکت کرده است.
تغییر رفتار کاربران در مواجهه با نتایج هوش مصنوعی
طبق نظرسنجی مرکز تحقیقات پیو، کاربران در مواجهه با نتایج مجهز به خلاصه هوش مصنوعی:
- تنها در ۸ درصد موارد روی لینک‌ها کلیک می‌کنند (در مقابل ۱۵ درصد در صفحات فاقد خلاصه).
- در بیش از یک‌چهارم جست‌وجوها، بدون هیچ کلیکی صفحه را ترک می‌کنند.
این آمار نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از نیاز اطلاعاتی کاربران در همان صفحه نتایج برطرف می‌شود.
پیامدهای اقتصادی برای رسانه‌ها و ناشران
رسانه‌های بزرگ جهانی نخستین قربانیان این تغییر هستند:
- وبگاه MailOnline بریتانیا پس از نمایش خلاصه‌های هوش مصنوعی، نرخ کلیک خود را در دسکتاپ به کمتر از ۵ درصد و در موبایل به حدود ۷ درصد کاهش یافته دید.
- Business Insider طی سه سال اخیر با افت ۵۵ درصدی ترافیک ارگانیک مواجه شد که به کاهش درآمد تبلیغاتی و تعدیل ۲۱ درصدی نیروها انجامید.
- مدیرعامل The Atlantic هشدار داده است که سهم این رسانه از ترافیک موتورهای جست‌وجو به سمت صفر حرکت می‌کند.
ویکی‌پدیا؛ استفاده گسترده بدون بازدید مستقیم
ویکی‌پدیا نیز با کاهش ۸ درصدی بازدید انسانی روبه‌رو شده است. هرچند محتوای آن همچنان مبنای اصلی پاسخ‌های هوش مصنوعی است، اما کاربران بدون مراجعه مستقیم از دانش این پلتفرم بهره می‌برند. این روند خطر کاهش مشارکت داوطلبانه و افت درآمدهای حمایتی را به همراه دارد.
آینده سئو در عصر هوش مصنوعی
کارشناسان معتقدند که سئو سنتی جای خود را به بهینه‌سازی برای مدل‌های زبانی خواهد داد. در این الگو، ارزش نه در تعداد کلیک بلکه در ذکر نام برند یا منبع در پاسخ‌های هوش مصنوعی تعریف می‌شود. بنابراین، تولید محتوا باید:
- ساختارمند، شفاف و قابل پردازش برای مدل‌های زبانی باشد.
- همراه با استناد دقیق و وضوح معنایی منتشر شود.
هم‌زمان، نقش پلتفرم‌های اجتماعی مانند تیک‌تاک، ردیت و یوتیوب در آغاز جست‌وجوها پررنگ‌تر شده و استراتژی‌های بازاریابی نیازمند بازآرایی بنیادین هستند.
جمع‌بندی
افت بازدید سایت‌ها در سایه چت‌های هوشمند نشان می‌دهد که عصر کلیک و سئو سنتی رو به پایان است. در اقتصاد پسا-کلیک، موفقیت رسانه‌ها و ناشران به حضور مؤثر در پاسخ‌های هوش مصنوعی و شبکه‌های اجتماعی وابسته خواهد بود؛ جایی که دیده‌شدن محتوا مهم‌تر از کلیک‌خوردن آن است.
ظهور موتورهای جست‌وجوی مجهز به هوش مصنوعی و قابلیت‌هایی مانند «AI Overviews» گوگل، الگوی سنتی جست‌وجو و کلیک را دگرگون کرده و موجب افت چشمگیر بازدید وب‌سایت‌ها و تضعیف مدل درآمدی رسانه‌ها و ناشران دیجیتال شده است.
پایان عصر کلیک و آغاز اقتصاد پسا-کلیک
تحول اخیر در جست‌وجوی اینترنتی صرفاً یک تغییر تدریجی نیست، بلکه دگرگونی ساختاری در اقتصاد وب محسوب می‌شود. موتورهای جست‌وجوی هوشمند با ارائه پاسخ مستقیم در صفحه نتایج، نیاز کاربران به کلیک روی لینک‌ها را کاهش داده‌اند. این روند که به «جست‌وجوی بدون کلیک» یا Zero-Click Search معروف است، موقعیت اقتصادی وب‌سایت‌های مرجع، رسانه‌ها و حتی پلتفرم‌هایی مانند ویکی‌پدیا را به چالش کشیده است.
افت نرخ کلیک در نتایج گوگل
بر اساس تحلیل شرکت «GrowthSRC Media» از بیش از ۲۰۰ هزار کلمه کلیدی:
- نرخ کلیک رتبه اول گوگل از ۲۸ درصد به ۱۹ درصد کاهش یافته است (افت ۳۲ درصدی).
- نرخ کلیک رتبه دوم از ۲۰.۸ درصد به ۱۲.۶ درصد رسیده است (افت ۳۹ درصدی).
این تغییرات به‌طور مستقیم با گسترش AI Overviews مرتبط است؛ قابلیتی که تنها در یک سال از ۱۰ هزار به بیش از ۱۷۲ هزار کلمه کلیدی گسترش یافته و نشان می‌دهد جست‌وجو به سمت دریافت پاسخ مستقیم حرکت کرده است.
تغییر رفتار کاربران در مواجهه با نتایج هوش مصنوعی
طبق نظرسنجی مرکز تحقیقات پیو، کاربران در مواجهه با نتایج مجهز به خلاصه هوش مصنوعی:
- تنها در ۸ درصد موارد روی لینک‌ها کلیک می‌کنند (در مقابل ۱۵ درصد در صفحات فاقد خلاصه).
- در بیش از یک‌چهارم جست‌وجوها، بدون هیچ کلیکی صفحه را ترک می‌کنند.
این آمار نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از نیاز اطلاعاتی کاربران در همان صفحه نتایج برطرف می‌شود.
پیامدهای اقتصادی برای رسانه‌ها و ناشران
رسانه‌های بزرگ جهانی نخستین قربانیان این تغییر هستند:
- وبگاه MailOnline بریتانیا پس از نمایش خلاصه‌های هوش مصنوعی، نرخ کلیک خود را در دسکتاپ به کمتر از ۵ درصد و در موبایل به حدود ۷ درصد کاهش یافته دید.
- Business Insider طی سه سال اخیر با افت ۵۵ درصدی ترافیک ارگانیک مواجه شد که به کاهش درآمد تبلیغاتی و تعدیل ۲۱ درصدی نیروها انجامید.
- مدیرعامل The Atlantic هشدار داده است که سهم این رسانه از ترافیک موتورهای جست‌وجو به سمت صفر حرکت می‌کند.
ویکی‌پدیا؛ استفاده گسترده بدون بازدید مستقیم
ویکی‌پدیا نیز با کاهش ۸ درصدی بازدید انسانی روبه‌رو شده است. هرچند محتوای آن همچنان مبنای اصلی پاسخ‌های هوش مصنوعی است، اما کاربران بدون مراجعه مستقیم از دانش این پلتفرم بهره می‌برند. این روند خطر کاهش مشارکت داوطلبانه و افت درآمدهای حمایتی را به همراه دارد.
آینده سئو در عصر هوش مصنوعی
کارشناسان معتقدند که سئو سنتی جای خود را به بهینه‌سازی برای مدل‌های زبانی خواهد داد. در این الگو، ارزش نه در تعداد کلیک بلکه در ذکر نام برند یا منبع در پاسخ‌های هوش مصنوعی تعریف می‌شود. بنابراین، تولید محتوا باید:
- ساختارمند، شفاف و قابل پردازش برای مدل‌های زبانی باشد.
- همراه با استناد دقیق و وضوح معنایی منتشر شود.
هم‌زمان، نقش پلتفرم‌های اجتماعی مانند تیک‌تاک، ردیت و یوتیوب در آغاز جست‌وجوها پررنگ‌تر شده و استراتژی‌های بازاریابی نیازمند بازآرایی بنیادین هستند.
جمع‌بندی
افت بازدید سایت‌ها در سایه چت‌های هوشمند نشان می‌دهد که عصر کلیک و سئو سنتی رو به پایان است. در اقتصاد پسا-کلیک، موفقیت رسانه‌ها و ناشران به حضور مؤثر در پاسخ‌های هوش مصنوعی و شبکه‌های اجتماعی وابسته خواهد بود؛ جایی که دیده‌شدن محتوا مهم‌تر از کلیک‌خوردن آن است.
من فارغ‌التحصیل رشته مهندسی نرم‌افزار هستم و از همان دوران دانشگاه به دنیای تکنولوژی و تحولات آن علاقه‌مند بودم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۶ با نوشتن مقالات تحلیلی درباره هوش مصنوعی و برنامه‌نویسی در یک وبلاگ شخصی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده و تحلیل‌گر با مجلات و وب‌سایت‌های مختلف تکنولوژی همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر سرویس فناوری‌های نوظهور در یک مجله معتبر تکنولوژی فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که آخرین پیشرفت‌ها و دستاوردهای این حوزه را به زبانی ساده و کاربردی برای مخاطبان ارائه دهم.
