در روزگاری که رقابت در بازار گوشی‌های هوشمند به اوج خود رسیده است، بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران حوزه فناوری معتقدند که آیفون، آن درخشش سابق خود را از دست داده است. مارک گورمن، تحلیلگر برجسته بلومبرگ، استدلال می‌کند که رویکرد اپل در ارائه به‌روزرسانی‌های تدریجی و تکراری، فضایی را برای رقبای قدرتمندی چون هوآوی، شیائومی و استارتاپ‌های نوظهور با محوریت هوش مصنوعی فراهم آورده است تا صحنه رقابت را از آن خود کنند و توجه‌ها را به سوی خود جلب نمایند.
فروغ آیفون در حال کم‌سو شدن: آمارهای نگران‌کننده و دلایل داخلی
تازه‌ترین خبرنامه “Power On” مارک گورمن برای بلومبرگ، با ارزیابی صریحی آغاز می‌شود: “عادت اپل به عرضه نسخه‌های به‌روز شده با ظاهری آشنا، در حال آسیب زدن به این شرکت است.” گورمن اشاره می‌کند که فروش آیفون اکنون به زیر اوج سال ۲۰۲۳ رسیده است و درآمد اپل واچ نیز، بر اساس تخمین تحلیلگران، در سال گذشته ۱۴ درصد کاهش یافته است. اگرچه این ارقام همچنان در مقایسه با رقبا چشمگیر هستند، اما تأیید می‌کنند که صرفاً “جلا دادن” و بهبودهای جزئی، دیگر تضمین‌کننده رشد نیست.
به نظر می‌رسد بخشی از این کندی رشد، خودخواسته و ناشی از سیاست‌های داخلی اپل در کوپرتینو است. از زمان عرضه آیفون X در سال ۲۰۱۷ که سروصدای زیادی به پا کرد، اپل رویکرد تکرار محتاطانه را به جای طراحی‌های چشمگیر و بازطراحی‌های اساسی ترجیح داده است. حتی عرضه بی‌سروصدای “ویژن پرو” نیز این رویکرد ریسک‌گریزانه را تقویت کرده است. نتیجه این شده که مصرف‌کنندگان تمایل بیشتری به نگهداری طولانی‌مدت دستگاه‌های خود پیدا کرده‌اند. ویژگی‌های برجسته‌ای که گاهی معرفی می‌شوند (مانند “اپل اینتلیجنس” روی دستگاه، باتری‌های بزرگ‌تر یا ارتقاءهای جزئی دوربین) نیز تمایل دارند با تأخیر یا تنها در مناطق محدودی عرضه شوند که این موضوع از جذابیت اولیه آن‌ها می‌کاهد.
فشار بی‌امان رقبا و ظهور هوش مصنوعی: تهدیدهای خارجی فزاینده
گورمن استدلال می‌کند که فشارهای خارجی حتی شدیدتر نیز هستند. در چین، گوشی‌های تاشو تقریباً سه برابر سریع‌تر از کل بازار گوشی‌های هوشمند در حال رشد هستند. این رشد خیره‌کننده، به هوآوی، شیائومی و آنر (Honor) اهرم‌های ملموسی برای رقابت با اپل داده است که اپل فاقد آن‌هاست. این شرکت‌ها در حال صادرات لولاهای نسل دومی و پنل‌های داخلی روشن‌تر به اروپا و جنوب شرق آسیا هستند که تغییرات محسوسی را به خریداران ارائه می‌دهند، در حالی که “آیفون ۱۶” از نظر ظاهر و حس استفاده، بسیار شبیه به مدل‌های قبلی خود است. اگر تعرفه‌های جدید ایالات متحده را نیز اضافه کنیم که می‌تواند چند درصد از حاشیه سود سخت‌افزاری اپل را کاهش دهد، منطقه امن اپل بیش از پیش تنگ‌تر می‌شود.
هوش مصنوعی نیز بر شدت این تهدیدها می‌افزاید. گورمن گزارش می‌دهد که جستجوهای گوگل در دستگاه‌های اپل برای اولین بار در ۲۲ سال گذشته کاهش یافته است، زیرا کاربران به سوی چت‌بات‌هایی مانند ChatGPT و Perplexity روی آورده‌اند. این تغییر، جریان درآمد تقریباً ۲۰ میلیارد دلاری حق امتیاز جستجو را که روایت خدمات اپل را تقویت می‌کند، به خطر می‌اندازد و نشان می‌دهد که چگونه یک رابط کاربری جدید می‌تواند به سرعت بازیگران اصلی بازار را به چالش بکشد.
دیدگاه مدیران اپل: هشدار ادی کیو درباره آینده آیفون
ادی کیو، رئیس بخش خدمات اپل برای سال‌های طولانی، در جریان شهادت اخیر خود در پرونده ضدانحصار، اهمیت این موضوع را به خوبی نشان داد و هشدار داد: “ممکن است تا ۱۰ سال دیگر به آیفون نیازی نداشته باشید.” گورمن این جمله را هم بخشی از استراتژی دادگاه و هم بیانگر اضطراب واقعی مدیران اپل می‌داند.
بدون پاسخی روشن به تب گوشی‌های تاشو، بدون بازسازی کامل سیری با استفاده از مدل‌های زبانی بزرگ، و با توجه به اینکه اولین دسته‌های کاملاً جدید از دستگاه‌ها (مانند عینک‌های هوشمند و ربات‌های خانگی) هنوز دو تا سه سال فاصله دارند، اپل در خطر از دست دادن “شتاب به‌روزرسانی” است که از سال ۲۰۰۷ تعریف‌کننده این برند بوده است. نتیجه‌گیری گورمن بسیار روشن است: “اگر موتور نوآوری این شرکت به زودی از حالت بی‌حرکت خارج نشود، اپل می‌تواند شاهد این باشد که رقبای سریع‌تر، موج بعدی هیجان در حوزه سخت‌افزار را از آن خود می‌کنند.” این دیدگاهی است که من شخصاً ۱۰۰% با آن موافقم و مطمئنم بسیاری از مصرف‌کنندگان برند اپل نیز همین نظر را خواهند داشت.