در صحنه پرشتاب هوش مصنوعی، جایی که سرمایه‌گذاری‌های کلان و نوآوری‌های انقلابی حرف اول را می‌زند، روابط میان شرکای اصلی نیز دستخوش تحولات عمیقی می‌شود. مایکروسافت، که بیش از ۱۳ میلیارد دلار در OpenAI، خالق پیشگام ChatGPT، سرمایه‌گذاری کرده و بزرگترین حامی مالی این استارتاپ محسوب می‌شود، اکنون در بطن گفت‌وگوهای حساسی با این شرکت قرار دارد. این مذاکرات بر سر بازسازی ساختار OpenAI و حرکت آن از ریشه‌های غیرانتفاعی خود به سمت تبدیل شدن به یک شرکت سهامی عام است؛ فرآیندی که بدون رضایت مایکروسافت امکان‌پذیر نخواهد بود.
مذاکرات سرنوشت‌ساز برای بازتعریف یک همکاری چند میلیارد دلاری
منابع آگاه از وجود مذاکرات جدی و پیچیده‌ای میان OpenAI و مایکروسافت برای بازتعریف مشارکت چند میلیارد دلاری‌شان خبر می‌دهند. نتیجه این گفت‌وگوها می‌تواند مسیر آینده OpenAI به سمت عرضه اولیه سهام (IPO) را تعیین کند، در حالی که این شرکت تلاش می‌کند دسترسی خود را به ابزارها و فناوری‌های قدرتمندی که با کمک مایکروسافت توسعه داده، از دست ندهد. یکی از بزرگترین چالش‌های این مذاکرات، تعیین میزان سهمی است که مایکروسافت در ساختار جدید و بازسازی شده OpenAI خواهد داشت. ظاهراً هر دو شرکت همچنین در حال به‌روزرسانی قرارداد اولیه خود از سال ۲۰۱۹ هستند؛ قراردادی که شرایط دسترسی مایکروسافت به مدل‌ها، محصولات و نحوه تقسیم درآمد OpenAI را مشخص می‌کرد.
گفته می‌شود مایکروسافت آماده است تا بخشی از سهام خود را در ازای تداوم دسترسی به فناوری‌های جدید OpenAI، فراتر از توافق فعلی سال ۲۰۳۰، واگذار کند. این اقدام می‌تواند راه را برای ساختار جدید شرکتی OpenAI هموار کند و برای آینده این شرکت از اهمیت بالایی برخوردار است.
جاه‌طلبی‌های سام آلتمن و حرکت به سمت “AGI” با ساختار “PBC”
پیش از این، سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI، به صراحت اعلام کرده بود که هدف اصلی او دستیابی به “هوش عمومی مصنوعی” (AGI) است؛ فناوری‌ای که بتواند عملکردی فراتر از توانایی‌های انسانی داشته باشد. اگرچه OpenAI اخیراً از تغییرات بحث‌برانگیزی که می‌توانست کنترل هیئت مدیره غیرانتفاعی آن را کاهش دهد، عقب‌نشینی کرده است، اما همچنان در تلاش است تا بازوی تجاری خود را به یک “شرکت منفعت عمومی” (Public Benefit Corporation – PBC) تبدیل کند. این ساختار، سودآوری را با تأثیرات اجتماعی متعادل می‌کند و شرکت‌هایی مانند Anthropic و xAI نیز مسیر مشابهی را در پیش گرفته‌اند.
یک منبع نزدیک به OpenAI عنوان کرده است که تبدیل به یک PBC برای عرضه عمومی سهام شرکت حیاتی است. اما این مسیر بدون چالش نیست. چندین منبع داخلی از وجود اصطکاک‌هایی میان OpenAI و مایکروسافت در این اواخر خبر می‌دهند، چرا که اهداف آن‌ها در حال واگرایی است.
تقابل سبک‌ها و پروژه‌های موازی: “استارگیت” و نارضایتی‌ها در مایکروسافت
مایکروسافت همچنان با منابع محاسباتی عظیم خود، OpenAI را پشتیبانی می‌کند و از مدل‌های آن در محصولات خود مانند “کوپایلوت” (Copilot) بهره می‌برد. اما OpenAI نیز در حال ساخت و توسعه پروژه‌های مستقل خود است، از جمله یک پروژه محاسباتی بزرگ به نام “استارگیت” (Stargate) که احتمالاً با کمک شرکت‌هایی مانند سافت‌بانک و اوراکل پیش می‌رود. این رویکرد مستقل، گویا چندان مورد علاقه برخی در ردموند (دفتر مرکزی مایکروسافت) نیست.
یک کارمند ارشد مایکروسافت که نامش فاش نشده، در ماه مه ۲۰۲۵ اظهار داشته است: “این اصطکاک تا حدودی به دلیل تفاوت در سبک است. OpenAI به مایکروسافت می‌گوید ‘به ما پول و منابع محاسباتی بدهید و از سر راهمان کنار بروید: خوشحال باشید که در این مسیر با ما هستید.’ بنابراین، به طور طبیعی این منجر به تنش می‌شود. صادقانه بگویم، این یک نگرش بد شریک تجاری است و نشان‌دهنده غرور است.”
با این حال، هنوز اوضاع به مرحله جنگ تمام عیار نرسیده است. یک فرد نزدیک به OpenAI اضافه کرده است که مایکروسافت همچنان خواهان موفقیت این همکاری است.
از ریشه‌های غیرانتفاعی تا سرمایه‌گذاری‌های میلیاردی
OpenAI فعالیت خود را در سال ۲۰۱۵ به عنوان یک سازمان غیرانتفاعی با بنیانگذاری سم آلتمن، ایلان ماسک و چند نفر دیگر آغاز کرد. در سال ۲۰۱۹، این شرکت یک بازوی انتفاعی را راه‌اندازی کرد که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌داد در سود سهیم شوند، اما تنها تا سقف مشخصی. در آن زمان، به سرمایه‌گذاران گفته شد که سرمایه‌گذاری خود را بیشتر شبیه به یک کمک مالی در نظر بگیرند. اما معاملات اخیر، به وضوح بیشتر بر اساس مبانی تجاری شکل گرفته‌اند.
در اکتبر سال گذشته، OpenAI ۶.۶ میلیارد دلار از مایکروسافت، سافت‌بانک، Thrive Capital و سایر سرمایه‌گذاران جذب کرد. سپس در ماه مارس، این شرکت در دور دیگری از جذب سرمایه به رهبری سافت‌بانک، ۴۰ میلیارد دلار دیگر جذب کرد. این معاملات شامل شرایط خاصی در مورد میزان سهامی است که سرمایه‌گذاران در صورت تکمیل فرآیند تبدیل OpenAI به PBC دریافت خواهند کرد. اگر این اتفاق نیفتد، سرمایه‌گذاران می‌توانند سرمایه خود را پس بگیرند؛ هرچند منابع داخلی اطمینان دارند که حتی اگر این فرآیند طولانی‌تر شود، همه اطراف خواهند ماند.
چالش‌های قانونی و حقوقی در مسیر عرضه اولیه سهام
حتی با وجود حمایت مایکروسافت، OpenAI هنوز موانع دیگری را پیش رو دارد. به عنوان مثال، OpenAI باید رگولاتورها در کالیفرنیا و دلاور را متقاعد کند که تغییرات انجام شده، با مأموریت عمومی اولیه شرکت همخوانی دارد. دادستان کل دلاور اعلام کرده است که در حال بررسی پیشنهاد جدید است تا اطمینان حاصل کند که بخش غیرانتفاعی شرکت همچنان کنترل واقعی را در اختیار دارد.
علاوه بر این، ایلان ماسک، که سال‌ها پیش OpenAI را ترک کرده بود، با طرح دعوی حقوقی، به دنبال جلوگیری از بازسازی ساختار شرکت است. او معتقد است این تغییرات می‌تواند قدرت و پول حاصل از توسعه AGI را از عموم مردم سلب کرده و به جیب حامیان مالی OpenAI منتقل کند.
شکست این طرح می‌تواند ضربه بزرگی به آینده OpenAI وارد کند و توانایی آن را در جذب سرمایه، عرضه عمومی سهام و رقابت با غول‌هایی مانند گوگل به شدت محدود کند. این کشمکش‌ها نشان می‌دهد که آینده هوش مصنوعی نه تنها با پیشرفت‌های فناورانه، بلکه با چالش‌های پیچیده حقوقی، مالی و اخلاقی نیز گره خورده است.