بر اساس اطلاعیه کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران، بارش شهابی برساوشی در سال ۱۴۰۴ که طبق پیش‌بینی‌ها در شب‌های ۲۱ و ۲۲ مرداد به اوج خود می‌رسد، با محدودیت جدی نور ماه روبه‌رو خواهد بود. این مانع آسمانی، احتمال مشاهده شهاب‌ها را تا حدود ۷۵ درصد کاهش می‌دهد و تماشای این رویداد نجومی را برای رصدگران بسیار دشوار می‌سازد.
موقعیت نجومی و زمان اوج بارش
بارش شهابی برساوشی، حاصل عبور زمین از ذرات باقی‌مانده از دنباله‌دار ۱۰۹P/سوئیفت-تاتل، از تاریخ ۲۳ تیر تا ۱۰ شهریور قابل رصد است و در این بازه ۴۹ روزه، شهاب‌ها عمدتاً در ناحیه‌ای میان صورت‌های فلکی ذات‌الکرسی و برساوش ظاهر می‌شوند. اوج بارش در شب‌های ۲۱ و ۲۲ مرداد با نرخ ساعتی سرسویی (ZHR) حدود ۱۰۰ شهاب در ساعت پیش‌بینی شده است؛ البته در صورت وجود شرایط آرمانی شامل آسمان کاملاً تاریک، دور از آلودگی نوری، بدون غبار و ابر، و در موقعیت سرسو بودن کانون بارش.
تأثیر نور ماه بر شرایط رصدی
هم‌زمانی اوج بارش با شب‌های ۱۹ و ۲۰ ماه قمری، منجر به طلوع زودهنگام ماه تنها یک تا دو ساعت پس از تاریکی هوا در بیشتر نقاط کشور و جهان می‌شود. حضور ماه تا بامداد، با نور شدید خود، زمینه تاریکی مورد نیاز برای رؤیت شهاب‌ها را از بین خواهد برد. در این شرایط، تنها شهاب‌های بسیار پرنور ممکن است قابل رؤیت باشند و بسیاری از شهاب‌های کم‌نور از چشم ناظران دور خواهند ماند.
موقعیت کانون بارش و زمان طلوع آن
افزون بر نور ماه، تأخیر در طلوع کانون بارش شهابی نیز محدودیتی دیگر ایجاد کرده است. کانون این بارش پس از طلوع ماه از افق مشرق نمایان می‌شود و در ساعت‌های ابتدایی شب، که ماه هنوز طلوع نکرده، زیر افق قرار دارد. این موضوع باعث کاهش بیشتر شهاب‌های قابل مشاهده خواهد شد و تجربه رصدی پرباری برای علاقه‌مندان فراهم نمی‌آورد.
عدم توصیه سفرهای رصدی در سال ۱۴۰۴
کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران با توجه به مجموع این عوامل، برنامه‌ریزی برای سفرهای رصدی بارش شهابی برساوشی را در سال جاری توصیه نمی‌کند. حتی در مناطق بسیار تاریک و مرتفع نیز تماشای بارشی چشمگیر ممکن نخواهد بود. در مناطق شهری یا نیمه‌روستایی، ترکیب نور ماه و آلودگی نوری، محدودیت مضاعفی ایجاد خواهد کرد.
تنها فرصت محدود برای مشاهده
برای علاقه‌مندان، تنها فرصت مشاهده ممکن است در یکی دو ساعت ابتدایی شب پیش از طلوع ماه باشد، که شانس دیدن چند شهاب یا آذرگوی محتمل است. همچنین شب‌های نخست یا پایانی مردادماه به‌دلیل فاصله از زمان اوج، تعداد شهاب‌ها کاهش محسوسی خواهد داشت و تجربه رصدی قابل توجهی فراهم نمی‌آورد.
چشم‌انتظاری برای سال آینده
کمیته آماتوری انجمن نجوم اعلام کرده است که بارش شهابی برساوشی در سال ۱۴۰۵ در شرایط بسیار مطلوبی رخ خواهد داد؛ زمان اوج آن با تعطیلات آخر هفته و شب‌های پایانی ماه قمری همزمان شده و خبری از مزاحمت نور ماه نخواهد بود. بنابراین پیشنهاد می‌شود علاقه‌مندان برای تجربه‌ای جذاب و کامل از این پدیده نجومی تا سال آینده صبر کنند.
خلاصه نکات کلیدی
- اوج بارش شهابی: ۲۱ و ۲۲ مرداد ۱۴۰۴
- میزان شهاب قابل مشاهده (ZHR): حدود ۱۰۰ در شرایط آرمانی
- محدودیت اصلی: نور ماه و طلوع دیرهنگام کانون بارش
- احتمال کاهش شهاب‌های قابل رؤیت: تا ۷۵ درصد
- توصیه رصدی: عدم انجام سفرهای رصدی امسال؛ چشم‌انتظاری برای سال ۱۴۰۵
انجمن نجوم ایران هدف از انتشار این اطلاعیه را آگاهی‌بخشی علمی، جلوگیری از صرف هزینه و زمان علاقه‌مندان در شرایط نامناسب، و برنامه‌ریزی برای تجربه بهتر نجومی در زمان مناسب عنوان کرده است.
