وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با هدف ارتقاء سطح ایمنی در محیط‌های پژوهشی، دستورالعمل جامع مدیریت ایمنی آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها را ویژه شرایط بحرانی به دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور ابلاغ کرد. این سند اجرایی با محوریت حفظ سلامت افراد حاضر در محیط‌های علمی، حفاظت از تجهیزات حساس و تأمین امنیت داده‌های پژوهشی تدوین شده است.
دکتر پیمان صالحی، معاون پژوهشی وزارت علوم، طی نامه‌ای رسمی به روسای دانشگاه‌ها، بر الزام اجرای مفاد این آیین‌نامه تأکید کرد. در این دستورالعمل، تشکیل شورای ایمنی بحران در دانشگاه‌ها، همکاری نزدیک با ادارات پدافند غیرعامل و رعایت الزامات ایمنی در مواقع اضطراری، جزو موارد کلیدی ذکر شده‌اند.
یکی از بندهای مهم این دستورالعمل، ممنوعیت فعالیت‌های انفرادی در آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها در شرایط بحرانی است. مطابق این مقررات، انجام فعالیت‌ها باید با حضور حداقل دو نفر صورت گیرد تا در صورت بروز حادثه، امکان کمک‌رسانی فوری فراهم باشد.
سایر الزامات ایمنی پیش‌بینی‌شده در این آیین‌نامه عبارت‌اند از:
- ایمن‌سازی تجهیزات غیرضروری و قطع اتصالات انرژی
- طبقه‌بندی و کنترل دقیق مواد شیمیایی
- بررسی مستمر سیستم تهویه و آمادگی در برابر قطع برق
- تدوین نقشه‌های تخلیه با همکاری سازمان آتش‌نشانی و اورژانس
- تأمین تجهیزات حفاظت فردی و بسته‌های کمک‌های اولیه
- نظارت دقیق بر کپسول‌های گاز تحت فشار و جلوگیری از خرید مواد شیمیایی خطرناک در مواقع بحران
- تهیه نسخه پشتیبان از داده‌های علمی و اسناد پژوهشی
از دیگر اقدامات مورد تأکید، تعیین فردی به‌عنوان مدیر بحران در هر مرکز پژوهشی است که مسئولیت هماهنگی اقدامات اضطراری، ارزیابی خطر و پشتیبانی در شرایط بحرانی را بر عهده خواهد داشت.
همچنین مراکز پژوهشی موظف شده‌اند پس از وقوع بحران، برنامه مدونی برای بازیابی عملیات، بررسی خسارات، تعمیر تجهیزات و رسیدگی به سلامت روانی کارکنان اجرا کنند. گزارش این اقدامات باید به دفتر حمایت و پشتیبانی وزارت علوم ارسال شود.
این دستورالعمل در راستای ایجاد محیطی ایمن‌تر برای پژوهشگران، دانشجویان و کارکنان مراکز علمی تدوین شده و اجرای دقیق آن برای حفظ سرمایه انسانی و علمی کشور در برابر تهدیدات احتمالی ضروری خواهد بود.
